Tuy nhiên điều tôi muốn giới thiệu với Bạn là nguyên bản Hán việt bài này cùng với 7 bản dịch mà dịch giả hầu hết là cao thủ Hán văn danh lưu muôn thuở. Điều này sở dĩ phải nói rõ vì tất cả đều dịch sai vì hiểu sai nguyên tác.
Nói như vậy không có nghĩa là tớ chê các vị học giả đáng kính kia kém bề lịch duyệt ,kiến thức sơ sài mà chỉ ngạc nhiên sao trong bao nhiêu năm từ khi tuyệt phẩm naỳ được người Việt Nam biết đến nhưng tuyệt không ai nghĩ Phong kiều không phải là tên đất mà là tên một cây cầu,cầu Giang Phong (Giang Phong kiều ) . Đọc đến đây chắc Bạn sẽ nghĩ chắc hẳn tay này Hán học uyên thâm lắm đây nhưng tôi đâu có tài năng đến thế.Chỉ dựa vào một chút linh cảm gợn lên khi đọc cả nguyên tác cùng bản dịch .
Trước hết Bạn sẽ đọc nguyên tác bằng HÁN VIỆT để lấy đó làm cơ sở cho việc diễn giải dưới đây.
PHONG KIỀU DẠ BẠC
Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên
Giang Phong ngư hỏa đối sầu miên
Cô Tô thành ngoại Hàn San Tự
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền
Còn đây là 7 bản dịch khác nhau do học giả Nguyễn Khuê sưu tầm và dịch
Trăng tà ,tiếng quạ kêu sương
Lửa chài ,cây bến ,sầu vương giấc hồ
Thuyền ai đậu bến Cô Tô
Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San.
Tản Đà dịch
Qụa kêu ,trăng lặn,sương rơi
Lửa chài ,cây bãi đối người nằm co
Con thuyền đậu bến Cô Tô
Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San.
Trần Trọng Kim dịch
Qụa kêu ,sương tỏa ,trăng lui
Đèn chài ,cây bãi đối người nằm khô
Chùa đâu trên núi Cô Tô
Tiếng chuông đưa đến bên đò canh khuya.
Ngô Tất Tố dịch
Trăng lặn ,sương mờ ,nghe tiếng quạ
Lửa chài cây ánh ,giấc chưa yên
Cô Tô bên mái Hàn San tự
Đêm muộn chuông ngân vẳng đến thuyền.
Bùi Khánh Đản dịch
Trăng tà ,tiếng quạ lẩn sương rơi
Sầu đượm hàng phong ,giấc lửa chài
Ngoài ải Cô Tô chùa vắng vẻ
Nửa đêm chuông vẳng đến thuyền ai.
Trần Trọng San dịch
Trời sương ,trăng lặn ,quạ kêu luôn
Ngủ đối cầu phong lửa cá buồn
Thuyền đậu thành Tô chùa núi lạnh
Nửa đêm chuông nện tiếng boong boong.
Vô danh dịch
Trăng lặn ,quạ kêu ,trời phủ sương
Lửa chài ,cây bến ,giấc sầu vương
Chùa Hàn ngoài ải Cô Tô vắng
Thuyền khách đêm khuya vẳng tiếng chuông.
Nguyễn Khuê dịch
(Nguồn :Tự Học Hán Văn -Nguyễn Khuê )
Khi mới đọc qua bài thơ ,ta tưởng như không có gì phải băn khoăn suy nghĩ vì ý tứ nhẹ nhàng,câu chữ dung dị
vậy nhưng để ý một chút thôi Bạn sẽ thấy có điều gì đó không ổn,dường như hơi gợn ở đâu đó.
Nó nằm ở chữ Đối và Giang Phong ;
Theo Lý Lạc Nghị ,Jim Waters (Tìm về cội nguồn chữ Hán ) chữ Đối gốc vẽ một bàn tay cầm cây nến đang cháy ,dưới là đài nến ,có nghĩa là hướng về. Nghĩa mở rộng là ứng đáp biểu thị tác động qua lại giữa hai phía nhưng có trình độ tương đương.Dễ dàng thấy ví dụ trong cuộc sống như :Đối ẩm (Hai người uống với nhau ).
Câu Đối bao giờ cũng chỉ có hai vế...v.v.
Vậy mà ở đây ,câu thứ hai này ,Trương Kế hạ một chữ Đối mà tất cả các dịch giả đều đưa vào mối quan hệ 3 bên kỳ quặc ,chả lẽ Trương tiên sinh từng đỗ tiến sĩ mà lại dùng chữ non tay vậy sao. Vậy chỉ có một cách giải thích hợp lý đó là hiểu sai dẫn đến dịch sai ý của tác giả.Điều này dẫn đến chữ bị hiểu sai thứ hai:
Giang Phong ,nếu tách ra từng chữ riêng là Giang(Sông) và Phong (Cây phong) ,rồi dịch theo nghĩa từng từ thì sẽ lạc đề ,làm sao mà chẳng sai một ly ,dịch đi một dặm.
Hai câu đầu của bài thơ Trương tiên sinh cho ta biết Không gian ,Thời gian và Địa điểm mà ông muốn nói đến:
Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên
Giang phong ngư hỏa đối sầu miên
Mọi người đều cho rằngGiang Phong là hàng cây Phong trên bờ sông,thật ra đó là tên của cây cầu,
Giang Phong kiều .Có hiểu đúng như vậy thì chữ Đối mới sử dụng đúng nghĩa của nó.
Trước đây đó chỉ là nghi vấn nhưng quả là Hoàng thiên bất phụ hảo nhân tâm,tình cờ xem được chương trình trên kênh VTV2,đài THTW phát về Những cây cầu ở Giang Nam trong đó có quay rõ ràng hình ảnh
Giang Phong kiều,trong lòng sung sướng không bút nào tả xiết ,nghi án đã được giải quyết .
Sau này tôi còn được tặng một món quà kỷ niệm mang về từ Trung Quốc, hình cây cầu nổi tiếng Giang Phong cùng bài thơ bất hủ này vẽ trên hòn sỏi ,Điều này càng củng cố thêm lòng tin vào phát hiện của mình.
Nhưng lại nẩy ra vấn đề mới,nghĩa rõ thế rồi thì dịch ra sao?Phát hiện và giải quyết vấn đề là hai việc khác nhau.
Kính mong các bậc cao nhân chỉ giáo
Thanh Xuân Bắc
Phụ chú:
Lời bài hát Đêm Đông của Nguyễn văn Thương
Ðêm Ðông
Chiều chưa đi màn đêm rơi xuống
Ðâu đấy buông lững lờ tiếng chuông
Ðôi cánh chim bâng khuâng rã rời
Cùng mây xám về ngang lưng trời
Thời gian như ngừng trong tê tái
Cây trút lá cuốn theo chiều mây
Mưa giăng mắc nhớ nhung, tiêu điều
Sương thướt tha bay, ôi! đìu hiu
Ðêm đông, xa trông cố hương buồn lòng chinh phu
Ðêm đông, bên song ngẩn ngơ kìa ai mong chồng
Ðêm đông, thi nhân lắng nghe tâm hồn tương tư
Ðêm đông, ca nhi đối gương ôm sầu riêng bóng
Gió nghiêng, chiều say Gió lay ngàn cây,
Gió nâng thuyền mây Gió reo sầu miên
Gió đau niềm riêng Gió than triền miên
Ðêm đông, ôi ta nhớ nhung Ðường về xa xa
Ðêm đông, ta mơ giấc mơ, gia đình, yêu đương
Ðêm đông, ta lê bước chân phong trần tha phương
Có ai thấu tình cô lữ, đêm đông không nhà
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét