ÂM TIẾT HÁN VIỆT LÀ GÌ

Tiếng Việt hiện nay khác xa so với thời điểm người Pháp chiếm đóng, lại càng biến đổi khi ta quay về mốc thời điểm  tiếng Việt tách ra khỏi tiếng Việt -Mường . đó là chưa nói đến việc bỏ chữ Hán ,chữ Nôm mà dùng chữ Quốc ngữ .
   Chính vì vậy chúng ta có thể đọc thông viết thạo ,phổ cập giáo dục nhanh chóng nhưng đồng thời cũng cắt luôn khả năng hiểu tiếng Việt một cách cặn kẽ do không hiểu hết nghĩa của từ.
    Đáng tiếc là người ta không dậy chữ Hán cùng với tiếng Việt song hành,mới nghe tưởng như cái tay này có khi ấm đầu cũng nên ,ai lại dạy ngoại ngữ song hành cùng bản ngữ như vậy?Đúng như thế nếu là bất kỳ một thứ chữ  nào khác ngoài  chữ Hán.Sở dĩ có  ý kiến kỳ quặc trên là vì khi động đến các văn bản cổ ,thư tịch ,văn thơ chữ Hán ,chữ Nôm hầu hết chúng ta trừ dân Hán nôm ra còn đâu hầu hết lơ mơ hiểu thậm chí tịt mít luôn. Điều này cũng dễ hiểu,cùng một chữ HY ,đồng âm đồng tự như thế này,có tới 19 chữ khác nhau về nghĩa và mặt chữ trong chữ Hán ( Từ điển Trung -Việt thông dụng  của Lạc Thiện Tăng Văn Hỷ ) ,
   Do đó ,dù không thể phổ cập  chữ Hán vào nhà trường nhưng ít nhất cũng nên dậy kỹ âm Hán Việt để tránh tình trạng mất gốc ,người Việt không hiểu tiếng Việt. Một trong số ít nhà Ngữ học Việt   uyên thâm Hán học là Học giả Phan Ngọc ,tác giả cuốn Mẹo giải nghĩa từ Hán Việt đã dồn hết tâm  sức nhằm giúp người Việt hiện đại không bị mất gốc trong khi lao về phía trước theo dòng chẩy toàn cầu.

   Để giúp bạn đọc hiểu thêm về âm Hán Việt ,chúng tôi mạn  phép học giả Phan Ngọc trích một phần trong tác phẩm  của ông ;
                             ÂM TIẾT HÁN VIỆT LÀ GÌ
   Xét về mặt lịch sử ,một từ Hán Việt là một từ viết ra được bằng chữ khối vuông của Trung Quốc nhưng lại phát âm theo cách phát âm Hán Việt ,người Việt vẫn dùng để đọc mọi văn bản viết bằng chữ Hán dù đó là của người Hán hay người Việt . Xét về chữ thì chỉ có chữ Hán mà không có chữ Hán Việt .
    Hán Việt chỉ là một cách phát âm riêng của người Việt về chữ Hán .
   Khi chữ Hán vào nước ta một cách ồ ạt từ thế kỷ thứ I trước công nguyên do chỗ ta bị nội  thuộc vào nhà Hán ,người Việt và người Mường còn là một tộc chung. Ngôn ngữ của họ là tiếng Việt- Mường chung mà khoa học đã phục hồi được .Người Việt Mường chung lúc đó tiếp thu tiếng Hán theo cách phát âm của người đương thời chẳng khác gì người Việt học tiếng Pháp theo cách đọc của người Pháp . Nhưng cũng như người Việt nói tiếng Pháp kiểu Việt thì người Việt -Mường chung cũng đọc văn bản Hán với những sai lệch riêng. Tình hình vẫn là như vậy suốt giai đoạn từ thế kỷ I trước công nguyên tới thế kỷ VII. Nó để lại  trong cả  tiếng Việt lẫn tiếng Mường  một số từ đơn tiết mà ta gọi là từ Hán cổ.
   Sang thế kỷ VII,nhà Đường cai trị Việt Nam và người Việt lại đọc chữ Hán theo âm Đường có nhiều điểm khác âm Hán.Ngôn ngữ học đã phục hồi lại được ngữ âm từ đời Hán và đời Đường cho nên đây là chuyện xác thực chứ không còn là giả thuyết khoa học nữa .
   Từ cuối thế kỷ thứ VII ở Việt Nam bắt đầu thời kỳ tự chủ  chỉ có quan hệ giáy tờ với Trung Quốc mà thôi. Rồi vào thế kỷ thứ X là thời kỳ độc lập hoàn toàn cho đến cuối thế kỷ XIX trừ một thời gian rất ngắn trên hai mươi năm bị nhà Minh xâm lược vào đầu thế kỷ XV .
   Từ khi nhà nước tự chủ ra đời thì yếu tố văn tự là công cụ quan trọng nhất để xây dựng nhà nước .Chữ ấy chỉ có thể là chữ Hán .Do đó ,việc học chữ Hán ngày càng phát triển .Bởi vì chưa có một nhà nước nào hình thành thực sự mà lại không dựa vào chữ viết . Nhưng cùng với điều đó ,xuất hiện hai hiện tượng cực kỳ quan trọng ;
   Một là ,sự hình thành của cách phát âm Hán Việt. Trước hết đó là cách phát âm của âm đời Đường  về chữ Hán. Nó khác cách phát âm ở mọi địa phương Trung Quốc  ,dù ở Bắc Kinh  ,Hán Khẩu  ,Thượng Hải hay Quảng Châu.
   Dĩ nhiên ,cách phát âm này thay đổi với thời gian ,bởi vì với thời gian có gì là không thay đổi đâu ?Nhưng nếu ta đối chiếu các chữ đọc theo âm Hán Việt với các chữ đọc theo âm Đường  mà ngôn ngữ học đã phục hồi thì sự khác nhau chỉ biểu  lộ ở phụ âm đầu  ,âm đệm mà không biểu hiện ở phụ âm cuối âm tiết  ,ở thanh điệu  ,còn ở vần tuy có khác nhau nhưng không to lớn.
   Kết quả người Việt ngâm thơ Đường gần như Lý Bạch ngâm thơ mình, và người Việt khi sinh ra đã có sẵn một bộ ( Đường vận  ) trong ruột .
   Hai là ,do tiếp thu chữ Hán và học chữ Hán  ,trong vốn từ người Việt số từ Hán Việt ngày càng tăng , đồng thời từ vốn từ này lại tạo nên những từ Việt mới gọi là từ Việt gốc Hán Việt . Kết quả tiếng Việt tách khỏi tiếng Mường .
   Qúa  trình Việt tách khỏi Mường bất đầu vào thế kỷ VIII có thể xem là kết thúc khi nhà Lý dời đô đến Thăng Long vào đầu thế kỷ XI .